Ruitentroef

Eerste even de technische kant van de ruit. Ruit is de algemene benaming voor stoffen met ingeweven garens. Ruiten ontstaan door in de ketting en inslag, groepen garen van verschillende kleuren af te wisselen. Afhankelijk van de breedte van de draadgroepen bestaat het dessin uit langwerpige of vierkante blokken. Het patroon is symmetrisch of asymmetrisch afhankelijk van de kleuropvolging. Een ruit is het herhalen van een vierkant van gelijke zijden of een rechthoek met ongelijke zijden. Wanneer je stof in een platbinding weeft en je maakt gebruik van verschillende soorten- en kleuren garens dan ontstaan de ruitpatronen vanzelf. Zo’n weefsel ontstaat door minstens twee garenstelsels elkaar te laten kruisen onder een hoek van 90 graden. Spits-, eenzijdige-, gelijkzijdige en/of dubbelkeper zijn ook veel geziene bindingen in ruitstoffen.

Tip: op het Modisteblog van Brigitte Zeilstra kun je zien hoe je zelf een ruit kunt maken. 

De oorsprong van de ruit

Vanaf het moment dat men een platbinding kon weven, werden waarschijnlijk steeds nieuwe motieven bedacht. Een eenvoudige vorm was steeds een reeks van verschillende kleuren te nemen. De oudste beschrijving van de Schotse ruit gaat terug naar het jaar 50 voor Christus.  Hoe meer kleuren hoe hoger je rang: gewone burgers droegen één kleur, de koning had wel zeven kleuren, een priester zes, maar was hij in functie dan droeg hij acht kleuren.

Stofkeuze

Voor de klassieke ruit wordt nog altijd draden van 100% scheerwol, lamswol, kasjmier (geit), alpaca of kameel gebruikt. Voor meer plooihoudende stof lenen wolmengingen (blends) zich beter, bijvoorbeeld 55% polyester en 45% wol. Bij een vezelvermenging wordt de stof goedkoper, maar wel sterker gemaakt. Een klassieke ruit is altijd geweven, maar tegenwoordig zien we ook gebreide en bedrukte ruiten. Bij een stof met een ingeweven ruit is het garen vooraf geverfd.

De BN-er onder de ruiten

De Schotse ruit is de meest bekende van de ruitvormen en komt in allerlei kleurvariaties voor. Elke familie (clan) heeft zijn eigen kleurpallet afgestemd op het wapenschild van de familie. Er zijn meer dan 100 kleurpatronen beschreven en opgetekend.

Op een goede tweede plaatse komt de pied de poule, deze ruit kennen we vooral uitgevoerd in zwart-wit. Het pied de poule motief verscheen voor het eerst in het Westen in de jaren 30 van de vorige eeuw. In Nederland noemen ze pied de poule wel stof met hanepoot- of windmolenmotief, in Engeland heet dit motief houndstooth, cock's tread of crow-footdesign en in Duitsland is de naam Hahnenschritt.

Het motief wordt tijdens het weven ingebracht door middel van een keperbinding* in combinatie met een bepaalde volgorde van kleuren in de schering en inslagdraden. De grootte van de “pootafdruk” bepaalt de benaming die aan dit ruitdessin wordt gegeven. Koningin Maxima droeg in 2015 een pied de poule jurk van Michael Kors en in 2016 een robe manteau van modehuis Natan.

Overige Pieds

• Pied de coq (haan) - het motief is iets groter (grover) dan van de Pied de poule.
• Pied de cygne (zwaan) - het motief is groter dan van de Pied de poule of -coq en oogt zwaar en is opvallend. Het grote dessin lijkt enigszins op een dambord dessin met zijn vierpuntige vorm.
• Pied d'elephant (olifant) - het motief is enorm groot en zeer beeldbepalend. Meestal gemaakt van grovere garens.

Andere ruitvormen 

• Madras ruit: meestal vrolijk en helder van kleur.
• Groene Schotse ruit: vaak bedoeld voor het leger en het werken op het land.
• Burberry ruit: inmiddels uitgegroeid tot het handelsmerk van Burberry en bekend over de wereld. Deze successtory begon met de voering van een jas uitgevoerd in rood en zwart op een beige achtergrond.
• Pepita: strakke kleine tweekleurige ruitjes in platbinding**
• Pinhead: is geen pied de poule motief, het zijn meer spikkels.
• Bird’s-Eye: wordt ook wel kaviaardessin genoemd. Het is een klein ingeweven motiefje dat lijkt op een vogeloogje of een kaviaarbolletje.
• Prince de Galles of Prince of Wales: een Engelse fantasieruit, gevormd door gekleurde lijnen, waarbij op bepaalde kruisingen een pied de poule dessin ontstaat.
• Glen-urquhart-ruit: een fantasiemotief speciaal ontworpen voor Engelse grootgrondbezitters die in Schotland neerstreken. Deze ruit hoort bij de landerijen van de hertogin van Seafield. Een echte Glen Urquhart is enkel in zwart/wit.

* Keperbinding is een binding waarbij de ketting en inslagdraden elkaar minstens één op, twee neer. Bij de volgende draad verspringt de inslag. Kenmerkend is dat er altijd schuine lijntjes lopen in de stof. 

** Platbinding is de eenvoudigste binding. De draden kruisen elkaar steeds één op, één neer. De binding lijkt op een soort dambord patroon. Kenmerkend is dat de voor en achterkant van de stof er hetzelfde uitzien en lijntjes of ribbeltjes in de stof lopen altijd horizontaal of verticaal.